خطرات زباله های الکترونیکی برای محیط زیست

زباله های الکترونیکی مجموعه ای از قطعات سخت افزاری مانند قطعات کامپیوتر، تلفن همراه و همچنین اجزای برخی از لوازم خانگی مانند مایکروویو، ماشین لباسشویی، تلویزیون و مانیتور
• چاپگر ، اسکنر ، و دستگاه های فکس
• تجهیزات استریو – پخش DVD
• دوربین های فیلمبردی
• تلفن  همراه / تلفن های بی سیم
• دستگاه فکس و دستگاه کپی و… که به دلایلی قابل استفاده نیستند و امروزه به عنوان سریع ترین منبع تولید زباله در اتحادیه اروپا شناخته می شوند.

از یک سو، عمر کوتاه تجهیزات کامپیوتری و تمایل مردم به تنوع در استفاده از تجهیزات الکترونیکی جدید، منجر به این واقعیت شده است که زباله های الکترونیکی به تدریج به یک معضل بزرگ در جهان تبدیل شده است. مشکلی که کشورهای پیشرفته و بزرگ با تصویب قانون ویژه مرتبط با آن و الزام تولیدکنندگان به بازیافت محصولات تولیدی خود، راه حلی برای آن یافته و تا حدودی آن را حل کرده اند.

در حال حاضر آمریکا، اتحادیه اروپا، ژاپن، کره جنوبی و استرالیا بزرگترین تولیدکنندگان زباله های الکترونیکی هستند و کشورهایی مانند چین، هند، تایلند، برزیل، مکزیک، نیجریه، سنگاپور و پاکستان واردکنندگان اصلی این زباله ها هستند.

بر اساس گزارش سازمان ملل، در سال 20 تا 50 میلیون تن زباله الکترونیکی دفع شد و کشور آمریکا بزرگترین تولیدکننده این زباله ها در جهان است. آمریکا تا کنون بزرگترین تولید کننده زباله های الکترونیکی در جهان بوده است، اما این زباله ها در جاهای دیگر، یعنی در کشورهای در حال توسعه مانند چین و هند انباشته شده است، زیرا کشورهای ثروتمند این زباله ها را از کشور خود خارج می کنند.

خطرات زباله های الکترونیکی:

کادمیوم موجود در باتری تلفن همراه می تواند 600 متر مکعب آب را آلوده کند.

  • استفاده از اسیدهای قوی برای بازیابی فلزات گرانبها مانند طلا.
  • (PCB) در خازن ها و تقویت کننده ها.
  • پلی وینیل کلراید (PVC) که از روکش ها و کابل های پلاستیکی به دست می آید.
  • دیواکسین ها و فوران های ناشی از سوختن کابل ها و پوشش های عایق.
  • CU، PD، PB، BFR و جیوه در تابلوها و مدارهای الکتریکی.
  • اکسید سرب و کادمیوم در باتری های کامپیوتر.
  • CU، PVC، BFR در سیم.
  • سرب مورد استفاده برای اتصال و لحیم کاری.

ضایعات الکترونیکی شامل: 20% یخچال – 10% مانیتور – 10% تلویزیون – 15% کامپیوتر، فکس، تلفن و چاپگر – 15% رادیو و ضبط کننده – 30% ماشین ظرفشویی، قهوه ساز – چای خوری – سرخ کن. بر اساس توافقنامه سازمان ملل در سال 1989 برای کنترل پسماندهای خطرناک وارداتی از کشورهای ثروتمند به کشورهای فقیر، هر کشوری می تواند به طور یکجانبه واردات این گونه زباله ها را ممنوع کند و صادرکنندگان باید قبل از حمل زباله، رضایت کشور را کسب کنند. اما آمریکا که مهم ترین منبع تولید زباله های دیجیتال و سمی محسوب می شود، هرگز این قرارداد را امضا نکرد و کشورهایی مانند چین نیز مقادیر زیادی از این زباله ها را در ازای پول وارد می کنند. در حال حاضر 70 درصد رایانه ها و تلفن های همراه جهان در چین بازیافت می شوند.

مطالب مرتبط:  قطعات الکترونیک

اجزای مانیتور (PC) شامل: 26% شیشه – 23% پلاستیک – 20% فلزات – 14% آلومینیوم – 17% سایر اجزا عبارتند از: مس – سرب – کادمیوم و روی.

برای ساخت یک مانیتور ساده علاوه بر مواد اولیه مورد نیاز، حدود 240 کیلوگرم سوخت، 22 کیلوگرم مواد شیمیایی و 1500 لیتر آب نیاز است و با توجه به این مشکل به نظر می رسد استفاده مجدد از تجهیزات کامپیوتری می تواند مصرف را به میزان قابل توجهی کاهش دهد که این باعث صرفه جویی می شود.

بسیاری از قطعات دستگاههای رایانه ای “الکترومگنتیک” هستند، اگر به درستی و حرفه ای دفع نشوند، با تشعشعاتی که از خود ساطع می کنند، سلامت انسان را با خطر جدی مواجه خواهند کرد. در قسمت های «الکترومغناطیسی» امواج به صورت عمود برهم پخش می شوند که برای افراد بسیار خطرناک است. همانند کاری که دستگاه‌های مایکروویو انجام می‌دهند و غذا را از داخل می‌پزند، این تشعشعات می‌توانند اثرات ژنتیکی خطرناک و مخربی بر بدن انسان داشته باشند و علاوه بر آسیب به اندام‌های داخلی، باعث تولد کودکان ناقص شوند.

رایانه از سال 1371 وارد ايران شده است و اولين محموله شامل تقريباً 10000 رایانه بوده است و تخمين زده مي شود كه در چند سال گذشته سالانه 1200000 تا 1500000 رایانه در ايران مونتاژ شده است.

بیش از 4 میلیون رایانه از راه دور در ایران وجود دارد.

عمر مفید کامپیوترها در دنیا 3 سال است.

زباله های الکترونیکی سومین منبع تولید سرب در زباله های جامد شهری است.

اگرچه زباله های الکترونیکی تنها 2 درصد از حجم کل زباله های جمع آوری شده در کشورهای مختلف را تشکیل می دهند. اما این حجم کم حاوی 70 درصد زباله های حاوی مواد سمی است

مانیتور رایانه بین 4 تا 8 پوند و تلویزیون رنگی قدیمی به طور متوسط ​​8 پوند سرب دارد که یکی از معایب آن است که باعث آسیب مغزی در کودکان می شود. همچنین حاوی مقادیر کمی جیوه و کادمیوم است.

طبق مطالعه ای که توسط کنوانسیون بازل در سال 2006 انجام شد: در هر ثانیه حدود 23 گوشی تولید می شود، در سال 2003، 515 میلیون، در سال 2004، 665 میلیون و در سال 2005، 870 میلیون فروخته شد. عمر مفید آن 0.5-1 (متوسط ​​1) سال است.

مطالعات در آمریکا نشان می دهد که 1 تا 2 درصد زباله های شهری را زباله های الکترونیکی تشکیل می دهند. این تحقیق نشان می دهد که نرخ رشد تولید زباله های الکترونیکی 3 برابر سایر زباله ها است.

برخی از شرکت های بزرگ ملزم به بازیافت کالاهای تولیدی خود هستند. به عنوان مثال، در ژاپن، شرکت HP هنگام فروش محصول، مقداری را به عنوان بازیافت در نظر می گیرد تا پس از اسقاط یک محصول الکترونیکی، دوباره به چرخه تولید بازگردانده شود.

راه های کاهش زباله های الکترونیکی

فرآیند جداسازی قطعات الکترونیکی برای بازیافت کاری پیچیده است، بنابراین در اروپا 2 مرکز در سوئد و انگلیس برای انجام این کار ایجاد شده است و بقیه کشورها کالاهای الکترونیکی خود را برای بازیافت به این 2 کشور ارسال می کنند.

مطالب مرتبط:  هر آنچه باید در مورد بازیافت زباله های الکترونیکی بدانید.

یکی از این راه حل ها توسعه برنامه های بازیابی برای رایانه های شخصی و تلفن ها است. همانطور که Dell اخیرا انجام داد. یا کاهش استفاده از فلزات سمی در تولید قطعات مانند اقدامات اپل، اما پولی که کشورهای فقیر از ذوب این فلزات دریافت می کنند به قدری است که حاضر نیستند این روش را کنار بگذارند،  البته اگر هزینه های محیط زیست و بهداشت را در نظر نگیریم

با خرید تجهیزات قابل ارتقا می توان عمر محصول را تا حد امکان افزایش داد. یا مثلاً مانیتور کامپیوتر را برای استفاده نگه داشته و فقط قسمت واحد پردازش مرکزی (CPU) را تعویض کرد. همچنان می توان از آن با افزودن حافظه به رایانه یا ارتقاء نرم افزار استفاده کرد. این نه تنها مقرون به صرفه است، بلکه برای محیط زیست نیز مفید است. رایانه‌های مستعمل را می‌توان به مؤسسات خیریه یا مدارس اهدا کرد یا به افراد، سازمان‌ها یا مؤسسات دیگر فروخت.

اگرچه زباله های کامپیوتری به دلیل وجود برخی فلزات گرانبها مانند طلا و پلاتین ارزشمند هستند، اما بازیافت آن به دلیل وجود فلزات سنگین و سمی مانند سرب و کادمیوم نیازمند فناوری پیشرفته ای است.

بنابراین در ایران انجام این کار مقرون به صرفه نیست و فقط قطعات پلاستیکی و برخی از فلزات آنها مانند آلومینیوم و آهن توسط زباله جمع کن ها جدا شده و برای استفاده مجدد فروخته می شود اما قطعات الکترونیکی پس از چند بار استفاده دور انداخته شده و دفن می شوندیا با بقیه زباله ها خواهد بود.

بر اساس قانون مدیریت پسماند، مسئولیت اجرایی پسماندهای ویژه و صنعتی بر عهده تولیدکنندگان آنهاست و در واقع ارائه دهندگان این خدمات باید از جنبه های مدیریت پسماند محصولات خود نیز اطمینان حاصل کنند. متاسفانه نه سازمان بازیافت و نه محیط زیست هنوز برنامه ای برای جمع آوری و بازیافت زباله های الکترونیکی ارائه نکرده اند.

بازیافت بهترین راه برای رایانه های بسیار قدیمی است که دیگر نمی توان آنها را ارتقا داد، یا به ویژه برای مانیتورهایی که خراب هستند. تقریباً کل رایانه را می توان بازیافت کرد، از شیشه مانیتور گرفته تا پلاستیک کیس، مس موجود در منبع تغذیه، فلزات گرانبها مورد استفاده در مدارها، مودم ها یا منابع تغذیه. اما در عمل باید هزینه های زیادی صرف بازیافت ایمن این مواد به گونه ای شود که برای محیط زیست و کارگران این حوزه مشکل آلایندگی ایجاد نکند.

در اکثر مادربردهای الکترونیکی مخصوصا مادربردهای موبایل یا کامپیوتر که قطعات و دستگاه های زیادی دارند، طلا و نقره به دلیل رسانایی که دارند به مقدار زیاد مورد استفاده قرار می گیرند، البته در برخی از بردهای معمولی افراد به راحتی نمی توانند متوجه شوند که از طلا و نقره استفاده شده است.

در صورت بازیافت زباله های رایانه ای و الکترونیکی با روشی ابتدایی می توان فلزات زیادی را از آن استخراج کرد به طوری که از یک تن ضایعات تلفن همراه 150 تا 300 گرم طلا به دست می آید. این همان وزن تلفن همراه است که علاوه بر طلا حاوی حدود 100 کیلوگرم مس و سه کیلوگرم نقره و سایر فلزات است.

مطالب مرتبط:  خرید ضایعات cpu اصفهان

علاوه بر این، پلاتین از دیگر فلزات گرانبهایی است که می توان آن را با بازیافت اولیه به دست آورد، در حالی که در معادن طلا که از نظر اقتصادی مقرون به صرفه هستند، در هر تن سنگ معدن بین 20 تا 30 گرم طلا یافت می شود. بنابراین حضور شرکت های خصوصی برای کسب درآمد مهم خواهد بود.

در کارخانه هانیو، در 80 کیلومتری جنوب غربی توکیو، استخراج طلا و نقره از تلفن های همراه در حال رونق است. در این کارخانه مدارهای الکترونیکی را در کوره ها قرار می دهند و طلا در اثر حرارت ذوب می شود و از سوراخ زیر کوره خارج می شود. قیمت سه کیلوگرم طلای بدست آمده از این روش حدود 90 هزار دلار است. پس از خروج از کوره، این طلای مذاب به شمش های طلا تبدیل می شود.

128 میلیون نفر در ژاپن به طور متوسط ​​دو سال و هشت ماه از هر تلفن همراه استفاده می کنند. این بدان معناست که هر ساله بسیاری از تلفن های همراه از کار افتاده می شوند.

این کارخانه که از 20 سال پیش در نزدیکی توکیو شروع به کار کرد، ماهانه بین 200 تا 300 کیلوگرم شمش طلا با خلوص 99.99 درصد تولید می کند که هزینه آن حدود 8.8 میلیون دلار است. مقدار طلای تولیدی این کارخانه تقریباً برابر با طلایی است که از کارخانه های استخراج طلا از سنگ معدن به دست می آید. همچنین این کارخانه انواع فلزات را از کابل ها و جوهرهای سیاه حاوی پالادیوم و نقره و از کارت های حافظه قدیمی استخراج می کند. علیرغم اینکه دولت توجه ویژه ای به بهره برداری از این کارخانه و اهمیت آن برای اقتصاد کشور داشته است، این کارخانه با کمبود تلفن همراه قدیمی مواجه است.

البته دفن یا سوزاندن این مواد که به صورت گسترده انجام می شود که راه حل مناسبی نیست یا حداقل آخرین راه حلی است که باید به آن فکر کرد. زیرا با دفن یا ریختن آنها در محیط، خرد و تکه تکه می شوند و به همین دلیل مواد سمی موجود در آنها به آب های زیرزمینی راه پیدا می کند و با سوزاندن آنها تنها گازهای سمی خطرناکی وارد محیط می شود.

بنابراین بهتر آن است که در قدم اول تلاش کنیم تا این وسایل هر چه دیرتر به زباله تبدیل شوند. ( گسترش طول عمر محصول)

در کشور پهناوری مثل ایران ضایعات الکترونیکی زیادی تولید می شود که با بازیافت آنها میتوان علاوه بر کمک به محیط زیست، باعث گردش اقتصادی و جلوگیری از به هدر رفتن منابع طبیعی کشور شد. به خاطر سلامتی زمین باید زباله های الکتریکی را بازیافت کنیم.

حامی بازیافت خریدار قطعات الکترونیکی غیر قابل استفاده، اسقاطی و دور انداختنی شما است. برا کسب اطلاعات بیشتر با کارشناسان حامی بازیافت تماس حاصل فرمایید.

بدون دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

تماس بگیرید