روش های بازیافت برد های الکترونیک ضایعاتی

انواع بردهای الکترونیک ضایعاتی که شامل موارد زیر می باشد
1- بردهای روبار با بیشترین فراوانی
2-  بردهای کف بار
3 –  بردهای میان بار
4-  بردهای بی بار
دانستن محدودیت های فوق عامل مهمی در دستیابی به نتیجه مطلوب تر در بازیافت برد های الکترونیک است. غالباً برخی افراد بدون شناخت بردها و بدون تشخیص آن، به صورت تصادفی و نامنظم بازیافت می کنند و مقدار طلایی که با ضرر به دست می آورند، ادعا می کنند که حرفه ای هستند. این حرفه باید با اصول و دانش کامل زیر نظر تربیت اساتید و کارشناسان خبره انجام شود تا به مزایای عالی آن دست یابند.
به عنوان مثال برخی افراد ادعا می کنند که 1 تا 2 گرم طلا از تلفن همراه به دست می آید، بله، در صورت داشتن شرایط بسیار خاص، مانند گوشی های بازیافتی معروف و اصلی، می توان تا 1200 سوت طلا گرفت. منفعت دارد اما واقعیت های موجود را باید بر اساس سودهای معمول بازار قراضه در نظر گرفت و تولید طلا در شرایط عادی 700 تا 800 سوت خواهد بود و بر اساس ادعاهای واهی برخی افراد انتظار معجزه نداشته باشند.

بازیافت برد های روبار

این نوع برد متداول ترین ضایعات الکترونیکی است که بیشتر فلزات گرانبها از قسمت پایینی برد جدا شده و توسط پین و پیچ و … به برد اصلی متصل می شوند. به طور معمول، این قطعات شامل سوکت ها، تراشه ها، رله ها، کریستال ها، مقاومت ها، دیودها، مدارهای مجتمع و غیره است که اغلب حاوی فلزات گرانبها بر پایه فلزات غیر آهنی، سرامیک، گرافیت و غیره است. شناخت قطعات حاوی فلزات گرانبها ضروری است زیرا در مرحله بازیافت و ذوب ضمن کاهش هزینه بازیافت و آلودگی کمتر به فلزات مضر، در پایان پاسخ بهتری داده خواهد شد. تمام این قطعات روی برد نصب می شوند و خود برد شامل مجموعه ای از مدارهای الکتریکی است که می تواند یک لایه مس، دو لایه مس و یا حتی بیشتر باشد و مواد اولیه این بردها را می توان از موادی مانند الیاف، راجرز، تفلون، فلکسیبل و… با الیاف مقاوم در برابر آتش. در حال حاضر قطعات الکترونیکی که حاوی فلزات گرانبها هستند باید از ضایعات جدا شوند، بهترین راه استفاده از قلع‌گیر یا وان قلع است.
دستگاه قلع گیری یک سیستم برقی و حرارتی است که قابلیت جداسازی قطعات از تخته ها را در حجم زیاد دارد اما به دلیل هزینه بالای این دستگاه توصیه می شود در پروژه های خود از حمام قلع غیر الکتریکی استفاده کنید. این روش 2 مزیت مهم دارد، اول اینکه تخته های تمیز شده در حین کار از بین نمی روند و به عنوان ضایعات جانبی با حداقل قیمت کیلویی 1000 تومان به فروش می رسند و مزیت دوم مس و حجم زیاد آن است. تخته‌ها که بازیافت را گران‌تر می‌کند و زمان زیادی می‌برد و برای تمیز کردن آن‌ها از روند کار حذف می‌شوند. یک نمونه از یک برد، یک مادربرد، یک برد کامپیوتر است. در هر صورت با این نوع تابلوها هدف حذف صفحات آزاردهنده تابلو در فرآیند بازیافت است.

صفحات روبار فقط قطعات حاوی فلزات گرانبها جدا و بازیافت می شوند و خود صفحه دست نخورده باقی می ماند و می توان آن را با قیمتی بیش از 1000 تومان در هر کیلوگرم به بازیافت های مس فروخت. متاسفانه برخی ناشیانه و با روش های بسیار اشتباه اقدام به سمباده زدن این نوع تخته ها می کنند که در اینجا به معایب این روش اشاره می کنیم.

1- اولین عیب از بین رفتن تخته های اصلی و از دست رفتن درآمد حاصل از فروش آنها کیلویی حداقل 1000 تومان است. حال تصور کنید یک کارخانه ماهیانه حداقل 1 تن از این نوع تخته ها را برای بازیافت دریافت کند، سود از دست رفته ناشی از کاهش وزن کل پس از پالایش ماهیانه نزدیک به 10 میلیون تومان است.

2- با آسیاب کردن این نوع صفحات مقادیر زیادی مس به عنوان مزاحم وارد فرآیند بازیافت می شود که برای تمیز کردن 2 کیلوگرم تقریباً 1 کیلوگرم سرب و به عبارتی برای همان 1 تن نزدیک به 500 کیلوگرم نیاز خواهد داشت. اگر قیمت سرب را با نرخ روز 9000 تومان در نظر بگیریم، هزینه های تحمیل شده بر فرآیند بازیافت بیش از 4 میلیون تومان خواهد بود. با احتساب سود از دست رفته به این معناست که از یک سو حدود 15 میلیون تومان زیان و سود از دست رفته و از سوی دیگر زمان و انرژی زیادی بیهوده صرف شده است. حتی دست و پا گیرتر این است که برخی افراد پس از آسیاب بازیافت شیمیایی (هیدرومتالورژی) را انجام می دهند که از حوصله این مقاله خارج است زیرا این روش ایرادات زیادی دارد. فقط می توانیم بگوییم که کاملا اشتباه است. برخی ادعا می کنند که روش جدیدی پیدا کرده و آن را بدون سرب و با روش ذوب (ترمو متالورژی) بازیافت می کنند که این روش نیز حدود 20 سال پیش آزمایش خود را پس داده و به دلیل نقص منسوخ شده است. روش آنها به این صورت است که کل تخته را با فلزات گرانبها ذوب می کنند که در نهایت مخلوطی از فلزات گرانبها و تمام فلزات غیرآهنی اعم از مس، فولاد، آهن، نیکل و … و با رسوب 3 مرحله ای تولید می شود. طلا، مس، نقره و پالادیوم، بدون در نظر گرفتن سایر فلزات مزاحم، منجر به طلای کمتر از حد انتظار و مشکلاتی در بازیافت پالادیوم خواهند شد. اما روش ما روشی تمیز و با هزینه بسیار کمتر است و نتیجه کار در پایان ذوب فلزات گرانبهای زیبا، یکنواخت و خالص خواهد بود که حاصل بیش از 30 سال تحقیق و تجربه است.

بازیافت برد های کف بار 

بردهای کف بار علاوه بر اینکه حاوی قطعات طلا دار (روبار) هستند، دارای زنجیر و شیارهای طلادار نیز هستند که نمونه هایی از بردهای موبایل نیز می باشند. البته برخی از این نوع برد ها ظاهری کاملاً شبیه به بردهای کف بار دارند، بنابراین نباید فریب ظاهر آنها را بخورید. با توجه به توزیع طلا، این صفحات باید به همراه قطعات سطحی بازسازی و ذوب شوند که اولین شرط رسیدن به نتیجه مطلوب است، اما در فرآیند ذوب مس موجود در صفحه باید به طور کامل حذف شود. این تخته ها علاوه بر طلا حاوی مقادیر با ارزش پالادیوم و نقره نیز می باشند.مقدار طلا و پالادیوم در این تخته ها نیز بسیار متفاوت است اما از 50 سوت در هر کیلوگرم تا 2 گرم متغیر است. اما همیشه به یاد داشته باشید که طلای خالص در هیچ نوع برد مدار الکترونیکی استفاده نمی شود و برای افزایش مقاومت حرارتی، الکتریکی و سایش، در ترکیب با فلزات دیگر روی قطعات و کف قرار می گیرد که در صورت عدم احیاء اصولی، نه تنها طلای کمتری به دست می آید بلکه ممکن است طلای به دست آمده عیار پایین و شکننده خواهد بود که در این صورت حتی هزینه ای که به معنای ضرر است را نیز پوشش نمی دهد. به دلیل محل قرارگیری فلزات گرانبها از جمله طلا،  بردهای کف بار  از نظر روش بازیافت کاملاً با  بردهای روبار متفاوت است. این تخته ها به دو روش بازیافت نیاز دارند.

1- آماده سازی و مرمت و سپس مرحله ذوب: در روش اول پس از ترمیم باید وارد کوره شده و ذوب شوند و با رعایت برخی اصول ذوب، مصرف سرب به حداقل می رسد و در نهایت سه تا چهار مرحله شیمیایی و ته نشینی. .
2- توسط سیانیدازون و  رسوب گیری: در این روش پس از جمع آوری مقدار کافی، با کمک شاهد در محلول سیانید قرار داده و سپس مراحل رسوب انجام می شود. در این مرحله نیازی به احیا نیست، اما غلظت سیانور، گرما، حضور شاهد و اکسیژن رسانی بسیار مهم است.

بازیافت بردهای میان بار

این نوع بردها حدود 20 درصد از بردها را تشکیل می دهند. تشخیص بردهای میان بار برای هر ناظری کاملاً شبیه به بردهای روبار و گاهی بردهای کف بار خواهد بود، حتی گاهی ظاهری شبیه به بردهای بی بار دارند و اگرچه تشخیص آن بسیار دشوار است، اما به دلیل وجود برخی نشانه های کوچک به راحتی قابل شناسایی است به شرطی که اطلاعات کافی در مورد آنها ها وجود داشته باشد. متأسفانه تشخیص این نوع بردها از روی تصویر امکان پذیر نیست و این کار باید به صورت حضوری و در حین آموزش انجام شود. علاوه بر طلا، فلزات موجود ممکن است حاوی نقره و پالادیوم نیز باشند. مقدار طلا از 50 سوت در هر کیلوگرم تا 2 گرم در کیلوگرم متغیر است. این بردهپ ها نیز باید کاملا احیا شوند و سپس ذوب شوند.

روش بازیافت بردهای میان بار با صفحات دسته اول و دوم متفاوت است. با توجه به اینکه فلزات گرانبها روی این نوع بردها به سختی قابل تشخیص هستند، اغلب آنها را برد هایی بی ارزش یا کم ارزش می دانند. قبل از هر عملیاتی، قطعات بی بار و یا فلزات رنگین باید با حمام قلع از روی برد جدا شوند.
در یک نوع سیستم الکترونیکی می توان از یک نوع برد به دو صورت با بار یا بدون بار استفاده کرد که اغلب به دلیل غیرحرفه ای بودن و عدم تشخیص است و یا هر دو نوع بدون بار و با بار به عنوان بردهای بی مصرف دور ریخته می شوند. بله هر دو نوع به دلیل عدم امکان تمایز باقی می مانند و یا بازیافت می شوند که از نظر اقتصادی به دلیل افزایش هزینه ها توجیه پذیر نخواهد بود.امکان بازیافت این بردها به روش سیانوراسیون امکان پذیر نیست اما تا 80 درصد با روش اسیدی کردن و 98 درصد با ترکیب ترمو و هیدرومتالورژی امکان پذیر است. در هر دو روش، بازسازی عامل اصلی کیفیت بازیافت است، اولی بعد از عملیات اسیدی کردن و دومی قبل از هر اقدامی.

بازیافت برد های بی بار 

علیرغم اینکه این تخته ها از بدترین نوع برد ها برای بازیافت فلزات گرانبها هستند، گاهی اوقات دارای قطعاتی حاوی فلزات گرانبها به ویژه نقره می باشند، همانطور که در تصاویر زیر مشاهده خواهید کرد اکثر قسمت های زیرین این تخته ها زرد یا یک رنگ است. یک سمت زرد و یک طرف آنها سبز هستند. بیشتر تجهیزات مورد استفاده از این بردها مانیتور، پاور، تلویزیون، رادیو و … می باشد. در صورت خرید به فلزات غیرآهنی نصب شده روی آنها بیشتر توجه کنید.